MỘT SỐ NỘI DUNG MỚI, NỔI BẬT TRONG DỰ THẢO BÁO CÁO CHÍNH TRỊ TẠI ĐẠI HỘI XIII CỦA ĐẢNG

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIII của Đảng phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: TTXVN.

1. Về tầm bao quát và tầm nhìn của Đại hội XIII

1.1. Điểm mới trong nhiệm vụ của Đại hội XIII. Đại hội XIII diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến rất nhanh, phức tạp, khó dự báo; đất nước đứng trước nhiều thuận lợi, thời cơ đan xen với những khó khăn, thách thức, nhiều vấn đề mới đặt ra phải giải quyết; cán bộ, đảng viên và nhân dân đặt kỳ vọng vào những quyết sách đúng đắn, mạnh mẽ của Đảng để đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững. Đại hội XIII có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. 

Đại hội có nhiệm vụ kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII gắn với đánh giá tổng quát tiến trình đổi mới, quyết định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ 5, 10 năm tới và tầm nhìn đến năm 2045. 

1.2. Điểm mới trong xác định chủ đề, phương châm chỉ đạo Đại hội

Kế thừa 5 thành tố trong chủ đề Đại hội XII, Dự thảo Báo cáo chính trị nêu chủ đề Đại hội XIII là: Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; phát huy ý chí, khát vọng, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, phát triển nhanh và bền vững đất nước; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. So với chủ đề Đại hội XII, chủ đề Đại hội XIII chỉ giữ nguyên thành tố về bảo vệ Tổ quốc, còn các thành tố còn lại đều được bổ sung, phát triển, trong đó thành tố mục tiêu xác định đến giữa thế kỷ XXI.

Phương châm chỉ đạo Đại hội XII: “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Đổi mới”, Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nêu phương châm: “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Sáng tạo - Phát triển”.

1.3. Điểm mới trong xác định mục tiêu phát triển

Về mục tiêu tổng quát, so với Đại hội XII, mục tiêu tổng quát không chỉ đề cập đến xây dựng Đảng mà cả hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; bổ sung mục tiêu: củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; phát huy sáng tạo, ý chí, khát vọng phát triển; chú trọng đổi mới sáng tạo, phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Về mục tiêu cụ thể, Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nêu hai phương án: 

Phương án 1: Tiếp cận theo trình độ phát triển, trình độ công nghiệp và thu nhập bình quân đầu người.

- Đến năm 2025: Là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, thu nhập trung bình cao.

- Đến năm 2030: Là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thuộc nhóm trên của các nước có thu nhập trung bình cao.

- Đến năm 2045: Trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.

Phương án 2: Tiếp cận theo trình độ công nghiệp và thu nhập bình quân đầu người.

- Đến năm 2025: Cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, có thu nhập trung bình cao.

- Đến năm 2030: Trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, thuộc nhóm trên của các nước có thu nhập trung bình cao.

- Đến năm 2045: Trở thành nước công nghiệp hiện đại, có thu nhập cao.

2. Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XII và diện mạo đất nước sau 35 năm đổi mới

2.1. Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, nguyên nhân và kinh nghiệm

- Đại hội XII đánh giá 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XI đạt những thành quả quan trọng. Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nêu: Trong nhiệm kỳ Đại hội XII, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đã nỗ lực phấn đấu vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm, đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng. Đất nước tiếp tục phát triển nhanh và khá toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực, tạo nhiều dấu ấn nổi bật. Dự thảo nêu năm dấu ấn nổi bật.

- Về nguyên nhân: Dự thảo nêu những thành tựu đạt được 5 năm qua có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Đó là kết quả của cả một quá trình phấn đấu liên tục, bền bỉ qua nhiều nhiệm kỳ đại hội của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Đây là điểm mới so với Đại hội XII. 

- Điểm mới trong nội dung một số kinh nghiệm. Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nêu 05 kinh nghiệm: (1) Kinh nghiệm về xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị. So với Đại hội XII, Dự thảo Báo cáo chính trị đề cập đến xây dựng Đảng cả về chính trị, đạo đức, tổ chức, cán bộ; xây dựng Nhà nước và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện. (2) Kinh nghiệm về nhận thức và phát huy vai trò của dân: Quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm túc quan điểm “dân là gốc”; nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới… Đây là kinh nghiệm mới so với Đại hội XII. (3) Kinh nghiệm về lãnh đạo, điều hành, tổ chức thực hiện. So với Đại hội XII, kinh nghiệm này bổ sung phải có quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, năng động, sáng tạo…, coi trọng chất lượng và hiệu quả thực tế. (4) Kinh nghiệm về xây dựng thể chế. So với Đại hội XII, kinh nghiệm này bổ sung nội dung xây dựng đồng bộ thể chế phát triển. (5) Kinh nghiệm về bảo đảm quốc phòng, an ninh và đối ngoại. So với Đại hội XII, kinh nghiệm này bổ sung nội dung chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng.

2.2. Đánh giá chung về 10 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước (bổ sung, phát triển năm 2011), 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991, 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới

Đánh giá chung 10 năm thực hiện Cương lĩnh 2011 và 10 năm thực hiện Chiến lược: 10 năm thực hiện Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) và thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 đã tạo những bước tiến quan trọng cả về nhận thức lý luận và tổ chức thực hiện, khẳng định những giá trị to lớn của Cương lĩnh. 

Nhìn lại 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ngày càng sáng rõ hơn và từng bước được hiện thực hoá, đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới. Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nhấn mạnh: Đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế như ngày nay. 

2.3. Điểm mới trong xác định ý nghĩa của thành tựu thực hiện công cuộc đổi mới và Cương lĩnh

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nêu ý nghĩa của thành tựu thực hiện công cuộc đổi mới và Cương lĩnh: Những thành tựu của 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới và 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991, đặc biệt trong 10 năm thực hiện Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) đã tiếp tục khẳng định đường lối đổi mới của Đảng ta là đúng đắn, sáng tạo; những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử là sản phẩm kết tinh sức sáng tạo của Đảng và nhân dân ta, khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta là phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại; khẳng định sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động nhanh, phức tạp, Cương lĩnh tiếp tục là ngọn cờ tư tưởng, ngọn cờ chiến đấu, ngọn cờ quy tụ sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc phấn đấu vì một nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

3. Hệ quan điểm chỉ đạo và định hướng phát triển đất nước

3.1. Điểm mới trong dự báo tình hình thế giới và đất nước những năm sắp tới

- Về dự báo tình hình thế giới, so với Đại hội XII, Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII bổ sung một số dự báo mới, nổi bật là: (1) Tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; (2) Kinh tế thế giới tiềm ẩn nguy cơ khủng hoảng và suy thoái; (3) Khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, trong đó Đông Nam Á có vị trí chiến lược ngày càng quan trọng, là khu vực cạnh tranh gay gắt giữa các cường quốc, tiềm ẩn nhiều bất ổn.

- Về dự báo tình hình trong nước, so với Đại hội XII, Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII bổ sung những dự báo mới, nổi bật là: (1) Tình hình Biển Đông tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường; (2) Những đòi hỏi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; (3) Hệ lụy của biến đổi khí hậu; (4) Chất lượng dân số còn thấp và xu hướng già hóa dân số nhanh. 

3.2. Điểm mới về hệ quan điểm chỉ đạo

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nêu hệ quan điểm chỉ đạo: Tiếp tục thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, trong giai đoạn tới đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải quán triệt trong nhận thức và hoạt động thực tiễn các quan điểm cơ bản: (1) Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong giai đoạn mới; (2) Tư tưởng chủ đạo về chiến lược tổng thể phát triển đất nước: (3) Định hướng tạo động lực phát triển; (4) Định hướng huy động, phát huy mọi nguồn lực; (5) Định hướng xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên. 

3.3. Điểm mới trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030

Đại hội XII nêu 12 nhiệm vụ tổng quát phát triển đất nước trong 05 năm (2016 - 2020). Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIII nêu 12 định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030: xây dựng thể chế phát triển đất nước; phát triển kinh tế; giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ; xây dựng con người và nền văn hóa; quản lý phát triển xã hội; ứng phó biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường; bảo vệ Tổ quốc; đối ngoại; phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, đại đoàn kết toàn dân tộc; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; xây dựng Đảng; các mối quan hệ lớn. 

Dự thảo nhấn mạnh: Trong nhận thức và giải quyết các quan hệ lớn, cần chú trọng hơn đến bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng, hoàn thiện từng bước quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp; phát triển văn hoá, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường; bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; giữ vững độc lập, tự chủ và phát huy quyền làm chủ của nhân dân./.

Đức Phát 

(Tổng hợp, nguồn BTGTW).

Bài đăng trên Đặc san Tư tưởng - Văn hóa Gia Lai số tháng 4/2020